Czy wszystkie rekuperatory są takie same? Wszyscy na pewno często słyszeliście od dostawcy, że jego proponowany system jest najlepszy z tego czy tamtego powodu. Ale czy faktycznie to prawda? Postaram się by ten artykuł przedstawił Ci główne różnice i funkcje rekuperatorów, które są sercem całego systemu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, byś mógł świadomie podjąć decyzję, które rozwiązanie jest dla Ciebie najlepsze.

Domowy system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła obecnie staje się standardem a nawet koniecznością. Budujemy coraz więcej domów szczelnych, wymagają one innych systemów wentylacji niż te budowane do tej pory. Aby uniknąć dostawania się do budynku zanieczyszczeń, powstawania pleśni, kondensacji wilgoci czy zapachów potrzebują one wentylacji mechanicznej oczywiście tej z rekuperacją.

Ale czy wszystkie rekuperatory są takie same?

To jest trudne pytanie, a problem dość zagmatwany bo jak to często bywa diabeł tkwi w szczegółach. Zwłaszcza po spotkaniach i rozmowie z różnymi dostawcami, a wszyscy oni twierdzą, że ich system i rekuperator jest najlepszy lub najtańszy w eksploatacji lub najbardziej sprawny i wydajny i tak dalej i tak dalej.

Pewnie brzmi to dla Was bardzo znajomo wiec zamierzam przebijając się przez ten cały szum i natłok informacji przedstawić kilka kwestii wyjaśniających problem. Nie wiem który rekuperator i system wybierzecie, byleby był on właściwy dla Waszego domu i spełniał Wasze oczekiwania. Na co zwracać uwagę przy wyborze rekuperatora.

Podstawowym elementem rekuperatora jest wymiennik ciepła i tu pojawiają się główne różnice w ich budowie, a nawet zasadzie działania.

Główne typy wymienników do odzysku ciepła

Dostępne są różne typy wymienników ciepła ale najczęstszym typem występującym w rekuperatorach montowanych w jednorodzinnych budynkach mieszkalnych są:

• Wymienniki przeciwprądowe – niezwykle popularny wymiennik ciepła, który jest najczęściej używany w domowych systemach, ponieważ oferuje najlepsze wartości odzysku ciepła. Zapewnia do 95% sprawności, przy całkowitej szczelności gdzie strumienie powietrza nie mogą się mieszać. Mogą być wykonane z plastiku PVC lub aluminium. Modele plastikowe osiągają lepszą wartość odzysku ciepła, ale modele aluminiowe zapewniają dłuższą żywotność.
  Nadają się do stosowania w temperaturach do +2⁰C bez konieczności użycia grzałek podgrzewających. Doskonale usuwają wilgoć w miesiącach zimowych, a wykonane w  wariancie entalpijnym zapewniają utrzymanie wilgoci wewnątrz budynku na stałym poziomie.
• Wymienniki krzyżowe – działają w taki sam sposób jak wymienniki przeciwprądowe. Powietrze w tym wymienniku jednak przechodzi bardziej na krzyż, niż w przeciwprądzie w wyniku czego powierzchnia styku strumieni powietrza jest mniejsza, przez co wymienniki te są mniej sprawne. Zazwyczaj odzyskują tylko do 60% ciepła z powietrza usuwanego. Dla podniesienia wartości odzysku ciepła stosowane jest czasem rozwiązanie polegające na połączeniu w szereg dwóch wymienników tego typu.
• Wymienniki obrotowe – to obracający się aluminiowy wycinek walca – rotor. Wymiennik ten działa na zasadzie akumulacji gdzie ogrzane powietrze z powietrza usuwanego oddaje ciepło do wymiennika i jest ono przekazywane w trakcie obrotu do powietrza pobieranego z zewnątrz. Sprawność to ponad 80% odzysku ciepła. Obrotowe wymienniki często też określane są mianem kondensacyjnych. W niższych temperaturach wilgoć z powietrza usuwanego z wnętrza domy kondensuje się na powierzchni wymiennika i po obrocie nawilża powietrze czerpane z zewnątrz. Dzięki tej zalecie rekuperator z takim wymiennikiem – obrotowym nie wpływa na przesuszenie powietrza wewnątrz domu. Czyli kontroluje wilgotność zapewniając przy tym komfort cieplny w pomieszczeniach. Odzysk wilgoci skutkuje również tym że nie jest wymagany odpływ skroplin z rekuperatora. Jeszcze jedną bardzo istotną zaletą tych wymienników  jest to że nie zamarzają nawet w niskich temperaturach np. zimą więc nie wymagają podgrzewaczy w formie grzałek. Coraz częściej zyskują popularność rozwiązania łączące w sobie różne urządzenia do odzysku ciepła dla podniesienia komfortu. Takim przykładem jest połączenie centrali wentylacyjnej z wymiennikiem obrotowym i powietrznej pompy ciepła.

• Dwustopniowy odzysk ciepła – są to najwyższej klasy i najbardziej wydajne centrale wentylacyjno – rekuperacyjne łączące w sobie dwie metody odzysku ciepła – obrotowy wymiennik ciepła oraz odzysk z pompy ciepła. Takie jednostki zapewniają 5 w 1 czyli wentylację, chłodzenie, dogrzewanie, filtrację i kontrolę wilgotności. Spośród rekuperatorów ze zintegrowaną pompą ciepła wyróżnić należy dwa sposoby umieszczenia elementów pompy ciepła we wnętrzu centrali wentylacyjnej (pompa ciepła jest umieszczona po jednej stronie albo po obu stronach wymiennika ciepła). Najbardziej uzasadnionym ekonomicznie rozwiązaniem jest ten drugi układ z pompą ciepła po obu stronach wymiennika. Powietrze dostarczane do budynku wchodzi na parownik dopiero po przejściu przez wymiennik ciepła, co sprawia, że wymagana dla osiągnięcia żądanych temperatur moc może być mniejsza, zwłaszcza w trybie chłodzenia latem. Skraplacz  z kolei w trybie grzania nie jest narażony na niskie temperatury zimą ponieważ powietrze ponownie najpierw przepływa przez wymiennik ciepła. W praktyce oznacza to, że układ pracuje nawet przy wyjątkowo niskich temperaturach zewnętrznych.

Układ rekuperatora ze zintegrowaną pompą ciepła – LATO

Układ rekuperatora ze zintegrowaną pompą ciepła – ZIMA

Procent odzysku ciepła

Sprawność odzysku ciepła liczona w % to rzecz, która jest cytowana w prawie każdej rozmowie z potencjalnym nabywcą – inwestorem i zwykle określana jako najważniejszy parametr rekuperatora i znajduje się w przedziale 90-95%.

Niezależnie od proponowanego rekuperatora, wszystkie one są testowane i potwierdzane certyfikatami energetycznymi czy innymi certyfikatami jak standard Passivhause które  mają za zadanie określić sprawność odzysku ciepła i dla większości rekuperatorów wypada on prawie jednakowo w zakresie 90-95%.

Jest to jednak wartość trochę tak jak mpg podawane dla Twojego samochodu. MPG to skrót który w tłumaczeniu z angielskiego oznacza „miles per galon”, czyli „mile na galon”. Określamy w ten sposób ile jesteśmy wstanie swoim samochodem przejechać mil na galonie paliwa. W naszych warunkach jest to określane w odniesieniu do zużycia paliwa podawanego w litrach na 100 km. Wartości te jednak wyliczane są przez producentów w warunkach laboratoryjnych i nie zawsze się to potwierdza w rzeczywistym użytkowaniu. Powinniśmy więc mieć świadomość, że te wartości które podawane są w opisach technicznych, kartach katalogowych podczas rozpatrywania całego systemu wentylacji, nie będą takie same, jak te które zawarte są w opisie urządzenia.

Pewnie już każdy się zorientował, że kiedy piszę o całym systemie wentylacji z odzyskiem ciepła, to nie mam na myśli tylko samego, głównego urządzenia którym jest rekuperator, który można zobaczyć na różnych ekspozycjach czy ulotkach firmowych. System obejmuje wszystko, co jest instalowane w Twoim domu, czyli kanały, przewody, kratki czy nawiewniki itd. Dlatego można powiedzieć, że nie ma dwóch identycznych systemów, czyli że żadne dwa systemy nie będą pracowały tak samo, jeśli nawet oba korzystają z takiego samego rekuperatora tej samej marki. Wszystkie użyte kanały, kształtki i inne elementy instalacji ich ilość czy długość a nawet sam projekt ułożenia odgrywają ogromną rolę w ogólnej ocenie sprawności całego systemu z odzyskiem ciepła. Czyli to nie zależy tylko od zastosowanego rekuperatora , a jaką osiągniemy finalnie sprawność to można określić tylko po wykonaniu całego systemu wentylacji uwzględniając przy tym wszystkie kanały i użyty rekuperator.

Dlaczego instalacja kanałowa robi tak wielką różnicę?

Nie ma dwóch jednakowych instalacji czyli każdy dom będzie miał swój unikalny układ kanałów który musi uwzględniać różne sytuacje w konstrukcji budynku, które mogą znajdować  się na trasie prowadzonych kanałów.

Jeśli uwzględni się wszystkie rury, kanały , przewody i ich zagięcia to otrzymamy określony opór przepływu, co przekłada się na pracę wentylatorów w rekuperatorze które muszą pracować ciężej lub lżej, aby pokonywać opory przepływu powietrza. Rekuperator który musi pracować ciężej, to jego wentylatory będą głośniejsze a cały system będzie droższy w eksploatacji.

Ustaliliśmy więc, że to co jest sercem systemu wentylacji – rekuperator, jest tylko częścią całego obrazu domowej wentylacji i to co proponują Ci sprzedawcy urządzeń nie można brać bezkrytycznie pod rozwagę. Czyli system kanałów, ale jakie są jeszcze inne różnice? Co wybrać? To trudne pytania, ponieważ każdy z producentów stara się stworzyć swoje unikalne rozwiązania i często „diabeł tkwi w szczegółach” których nie uda mi się opisać w jednym artykule. Postarajmy się skoncentrować na głównych różnicach, a są następujące:

• Filtry – stosuje się w rekuperatorach różne jakości czyli klasy filtrów które maja różną zdolność odfiltrowania powietrza z zanieczyszczeń. Stosowane filtry to czasem filtry z grupy G jako filtr wstępny tu najczęściej stosowany to G4. Inne urządzenia korzystają z filtrów klasy M (medium) i najpopularniejszym w tej grupie to M5. Rzadziej widuje się w rekuperatorach filtry klasy F, a są one stosowane bardziej w zewnętrznych dodatkowo dokładanych do rekuperatora skrzynkach filtracyjnych. Jeśli chcesz wiedzieć więcej to przeczytaj mój wcześniejszy artykuł „Daj swojemu domowi nowe płuca”.

 Thessla Green – kanałowy filtr zewnętrzny Clean Box o klasie F7

• Wentylatory – efektywność pracy rekuperatora zależy od zastosowanego w nim wymiennika ciepła, ale również od wentylatora i jego energochłonności. Wentylatory odpowiadają za ruch i wymianę powietrza ale ich zadaniem jest również zoptymalizowanie zużycia energii. Od nich zależy, jak długo i bezawaryjnie będą pracować całe instalacje domowej wentylacji i co też bardzo ważne jak duży hałas powodują który jest emitowany do instalacji kanałowej. Wentylatory w rekuperatorach charakteryzują się wielkością, mocą dla zapewnienia zakładanego strumienia powietrza, by miały one zdolność dostarczyć odpowiednią ilość powietrza do pomieszczeń przy jednoczesnym uwzględnieniu oporów przepływy  w instalacji kanałowej.
  Stosowane w rekuperatorach wentylatory to często wentylatory zmiennoprądowe(AC), czasem także stałoprądowe (DC). Najlepszymi stosowanymi wentylatorami są wentylatory elektronicznie komutowane (EC).  Zużywają mniej energii, zatem są bardziej energooszczędne i tańsze w eksploatacji. Wyróżnia je również cicha praca.

• Koszty eksploatacji – każdy rekuperator zgodnie z danymi podawanymi przez producenta ma podaną wartość zużycia energii przy określonej wydajności jego wentylatorów. Jednak nie jest możliwe, aby ktoś podał Ci, ile będzie kosztować w eksploatacji czy zużywać energii twój cały system wentylacji, zanim nie wykona całej instalacji.

Powyższe różnice to podstawa ale tak jak już pisałem „diabeł  tkwi w szczegółach”, a tu już nie każdy producent czy sprzedawca  chce się chwalić tymi różnicami. Systemy automatyki zabezpieczające przed awarią czy funkcje sterowania realizujące np. ustawienia by- pasu (obejścia letniego wymiennika), ustawienia głośności, ustawienia prędkości wentylatorów czy systemów automatyzacji pracy i auto regulacji to równie istotne choć mniejsze różnice pomiędzy różnymi modelami i markami rekuperatorów.

Priorytety przy wyborze systemu wentylacji z odzyskiem ciepła

 

Moim zdaniem lepiej wydać trochę więcej pieniędzy, aby wykonać dobry, dobrze zaplanowany i przemyślany system wentylacji, który będzie zbudowany z wykorzystaniem wysokiej jakości kanałów. Jeśli jest dobrze wykonany będzie nam służył przez wiele lat bez awarii i stresów, spełniając nasze oczekiwania. To trochę tak jak w tym powiedzeniu „ lepiej być pięknym i młodym niż brzydkim i chorym”.

Alternatywą jest zaoszczędzenie części pieniędzy i stworzenie taniego systemu. Tanie i dobre nie zawsze daje się pogodzić. Tani system prawdopodobnie będzie źle zaprojektowany, wykonany z gorszej jakości kanałów, jest głośny i zużywa więcej energii czyli jest droższy w eksploatacji. Oszczędzanie kosztem jakości nie przyniesie nam zadowolenia i nie spełni naszych wymagań. By nasze wymagania mogły być spełnione niezbędnym będzie zgłoszenie się do specjalisty który swoim doświadczenie zagwarantuje że poprawnie zaprojektuje i wykona nasz domowy system wentylacji.

Jeśli instalacja z rekuperatorem jest dobrze przemyślana, zaprojektowana i wykonana to taka instalacja jest cicha i wydajna, zapewnia odpowiednią ilość powietrza do poszczególnych pomieszczeń, a co za tym idzie odpowiednią ilość wymian. Jedynym sposobem by to osiągnąć jest poprawny projekt i materiały by go zrealizować. Dobranie właściwych technologii kanałów, zastosowanie tłumików czy elementów instalacyjnych zmniejszających hałas, przygotowanie otworów i przepustów, dobranie właściwych anemostatów i nawiewników itp. to pozwoli stworzyć wydajny, poprawny system wentylacji.

Niezależnie od tego który wybierzesz rekuperator np. ze względu na jego wentylatory bo są tanie w eksploatacji, czy filtry bo mogą skutecznie powstrzymać zanieczyszczenia. To tak naprawdę najważniejszy jest cały system (kanały) bo tylko wtedy można określić czy zapewni on dobraną ilość powietrza i przy tym będzie cichy.

Wymagane wydajności powietrza, normatywne powinny być zapewnione przy normalnej pracy wentylatorów z uwzględnieniem pewnego zapasu na ewentualne nie przewidziane sytuacje jak przewietrzanie czy większa ilość osób (gości) w domu. Jeśli rekuperator musi, by spełnić normę, pracować na wyższych wydajnościach przez dłuższy czas to istnieje ryzyko że taka instalacja będzie głośna i powodowała większe koszty eksploatacji. Wentylatory w rekuperatorze pracując na znamionową wydajność (100%) zużywają znacznie więcej energii elektrycznej niż choćby pracując na 80%.

Wniosek

Wybierając instalatora do wykonania Twojej domowej wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła upewnij się że posiada on wiedzę i odpowiednie doświadczenie by wykonać takie zadanie. Często się słyszy o instalacjach wykonywanych przez tzw. „złote rączki”. Sam widywałem systemy zbudowane w oparciu o rury drenażowe czy kanalizacyjne bez żadnego stopniowania i zasad budowy takich instalacji. „Miło” było popatrzeć jak instalacja, cały system musiał pracować na maksymalnych wydajnościach by osiągał założone cele.

Kupujemy rekuperator na aukcjach w Internecie bo tanio, wybieramy instalatora który nie specjalizuje się w wykonywaniu takich instalacji bo tanio z dodatkowymi zapewnieniami „będzie Pan zadowolony”  to czego można się spodziewać. Słyszałem od takich inwestorów, po pewnym czasie użytkowania, tylko krytykę – rekuperacja szkodzi, wyziębia budynek, jest okropnie głośno a nawet to że rekuperacja zanieczyszcza wnętrze domu bo produkuje kurz.

Wybierzmy dobry rekuperator o parametrach pozwalających zapewnić nam komfort przebywania w domu. Urządzenia o wysokiej sprawności odzysku ciepła ze zdolnością odzysku wilgoci by wentylacja nie powodował  jej obniżenia, z dobrymi energooszczędnymi wentylatorami, skutecznymi filtrami i automatyką poprawnie realizującą nasze oczekiwania i zabezpieczającą centralę przed jakimikolwiek uszkodzeniami muszą kosztować.

Dobry i drogi rekuperator. STOP. Drogi i za dużą ilość pieniędzy rekuperator nie może trafić do montażu w ręce instalatora amatora bo wszystkie jego zalety szlak trafi jeśli instalacja kanałowa będzie źle wykonana i nie wyskalowana.

Problem który możemy sobie stworzyć nie powinien nas tyle kosztować. Powierzmy zadanie specjaliście.

LICZYMY NA TYCH, KTÓRZY DOBRZE LICZĄ.

Opracował Antoni